Tóm tắt lịch sử truyền thống Ba Son

Ba Son có lịch sử lâu đời và truyền thống đấu tranh cách mạng vô cùng vẻ vang; là một trong những cái nôi của giai cấp công nhân Việt Nam, nơi ra đời của tổ chức Công hội đỏ, tiền thân của tổ chức Công đoàn Việt Nam; nơi chủ tịch Tôn Đức Thắng và nhiều đồng chí cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước và Quân đội từng làm thợ và hoạt động cách mạng, là đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Ba Son nằm tọa lạc ngay trung tâm về phía bắc thành phố Hồ Chí Minh cạnh ven sông Sài Gòn một vị trí rộng lớn, một trung tâm kinh tế về cảng biển Việt Nam. Ba Son có tổng diện tích là 22ha, có đường bao sông là 2000km, trong đó có 6 cầu cảng tổng cộng 750m. Không xa Ba Son về phía thượng nguồn là Tân Cảng, về phía hạ nguồn là thượng cảng Sài Gòn, khu chế xuất Tân Thuận, Ba Son cách Vũng Tàu 120km, một cửa biển vô cùng quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, trong sự nghiệp thăm dò và khai thác dầu khí đất nước.

Từ những thế kỷ xa xưa, nơi đây là vùng sình lầy nước đọng, các vua chúa đã dùng làm nơi trú đậu sửa chữa tàu chiến và thương thuyền.

Ngày 1/9/1858, tàu chiến Pháp nổ súng tấn công vào cửa biển Đà Nẳng  mở đầu cho cuộc chiến tranh xâm lược nước ta bằng đường biển với các phương tiện chiến thuyền và pháo hạm. Vấn đề sống còn và thắng bại của thực dân Pháp lúc đó là tàu thuyền gắn liền với cơ sở sửa chữa, đảm bảo hậu cần ngay khi đặt chân đến xâm lược. Sau khi chiếm được Sài Gòn Gia Định năm 1861, Pháp đã tạo ra cái ụ đầu tiên tại thủy trại có từ thời Gia Long tức là ở mảnh đất Ba Son bây giờ.

Ngày 28/4/1863, Pháp đã chính thức thông qua dự án xây dựng xưởng Ba Son tại Sài Gòn trực thuộc Bộ Hải Quân Pháp, hàng vạn các phương án được vạch ra nhưng vì nhiều lý do nên chỉ thực hiện được một phần. Năm 1884, Pháp cho đào và xây lắp ụ lớn bằng đá, chi phí gần 8 vạn quân. Sau khi thực dân Pháp thất bại rút khỏi Việt Nam - Miền Nam Việt Nam lại trở thành thuộc địa kiểu mới của đế quốc Mỹ, Ba Son trở thành Hải quân Công xưởng trực thuộc Bộ Tư Lệnh Hải Quân của quân đội Ngụy.

Ngày 30/4/1975 một bộ phận Hải Quân Nhân Dân Việt Nam vào tiếp quân hải quân Công xưởng và thay bảng tên “Hải Quân Công Xưởng” bằng tên “Xưởng Ba Son” sau này đổi tên thành “Xí Nghiệp Ba Son” thuộc Bộ Tư Lệnh Hải Quân.

Ngày 22/7/1991 căn cứ vào tình hình và nhiệm vụ mới đáp ứng nhu cầu đóng và sửa chữa tàu quân sự cho quân chủng Hải quân và nhằm khai thác hết khả năng sẵn có của Xí Nghiệp Ba Son, Bộ Trưởng Bộ Quốc Phòng đã ký quyết định số 289/QP thành lập Xí nghiệp liên hợp Ba Son  trực thuộc Bộ Quốc Phòng.

Lực lượng lao động có hơn 200 kỹ sư và gần 2000 công nhân lành nghề với gần 200 công nhân được cấp chứng chỉ công nhận đạt trình độ quốc tế do các công ty đăng kiểm Anh, Mỹ, Na Uy, Nhật Bản cấp….

Từ khi chính thức đi vào hoạt động tháng 4/1863 đến 30/4/1975, suốt hơn một thế kỷ thuộc quyền kiểm soát của các thế lực thực dân, đế quốc, mặc dầu bị kẻ thù dùng mọi thủ đoạn khủng bố, mua chuộc, chia rẽ, phải chịu nhiều mất mát hy sinh, song phong trào công nhân Ba Son vẫn luôn được duy trì và phát triển. Cùng với công nhân và nhân dân Sài Gòn – Gia Định, công nhân Ba Son luôn tỏ rõ tinh thần đấu tranh cách mạng, vì mục tiêu giải phóng dân tộc, độc lập, tự do cho Tổ quốc. Bằng nhiều hành động cụ thể công nhân Ba Son đã làm dấy lên nhiều phong trào, nhiều cuộc đấu tranh đình công  mạnh mẽ như các năm 1912, 1925, 1936, 1939, cuộc nổi dậy 1945, mà đỉnh cao là cuộc đình công ngày 4/8/1925 giam chân chiếm hạm Michellet và chiếm hạm khác làm phá sản ý đồ đàn áp phong trào cách mạng của nhân dân Quảng Châu – Trung Quốc, mang tính chính trị và ý nghĩa quốc tế sâu sắc. Nhiều hành động trong kháng chiến chống Pháp như thoát ly ra vùng căn cứ cách mạng, tháo dỡ thiết bị, máy móc, dụng cụ tham gia các công binh xưởng sản xuất vũ khí tại các căn cứ ngoại ô Sài Gòn – Gia Định... hàng trăm công nhân Ba Son đã ngã xuống trong 2 cuộc kháng chiến thần kỳ của dân tộc. Hàng trăm công nhân Ba Son đã trở thành những cán bộ ưu tú của Đảng, Nhà nước, Quân đội như: Lý Chính Thắng, Đào Sơn Tây, Lê Văn Lương, Ngô Văn Năm, Nguyễn Đình Chính, Nguyễn Văn Nghi, Đoàn Văn Bơ, Võ Thành Công mà tiêu biểu là Chủ tịch Tôn Đức Thắng, 12 CB.CNV Ba Son đã được đặt tên đường tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Từ sau 30/4/1975 CB.CN Ba Son luôn hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao, đã sửa chữa và đóng mới tàu cùng các phương tiện nổi, đảm bảo cho quân chủng Hải quân hoạt động, góp phần bảo vệ vững chắc các hải đảo, thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế biển giàu tài nguyên của Tổ quốc.

Ngoài nhiệm vụ chính là đóng và sửa chữa tàu chiến đấu đảm bảo lực lượng tàu cho Hải quân hoạt động, Ba Son đã không ngừng phát triển đóng và sửa chữa các loại tàu vận tải biển đáp ứng yêu cầu của khách hàng kinh tế trong và ngoài nước. XNLH Ba Son đã mở rộng thị trường sang nhiều nước như: Nga, Ucraina, Đan Mạch, Thụy sĩ, Tây Đức, Hà lan, Hy Lạp, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Lào, Capuchia... và hàng chục công ty vận tải trong nước, dầu khí Việt Nam. Đã  sửa chữa hàng trăm lượt tàu quốc tế thu nhiều ngoại tệ, đã sửa chữa tại XNLH các loại tàu hơn 30.000 tấn và sửa chữa ngoài khơi các loại tàu hơn 150.000 tấn.

Thực hiện các quyết định của Chính phủ, Bộ Quốc phòng từ 9/2009 điều chuyển Nhà máy X51 về trực thuộc XNLH Ba Son và chuyển XNLH Ba Son thành Công ty TNHH MTV Ba Son hoạt động động theo hình thức công ty mẹ-công ty con đã chính thức ra mắt hoạt động từ 04/8/2010. Công ty TNHH MTV Ba Son hiện nay có lực lượng CBCNV hơn 2000 người.